Wydarzenie w Muzeum Miasta Łodzi

Henryk Szczygliński

Urodzony 19 stycznia 1881 roku w Łodzi, zmarł 24 września 1944 roku w Warszawie, pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.

Jeden z bardziej interesujących i wciąż czekających na naukowe opracowanie polskich malarzy-pejzażystów, autor nastrojowych nokturnów oraz martwych natur, zajmował się też grafiką warsztatową i użytkową. Reprezentant drugiego pokolenia młodopolskich modernistów, kształcony przez najwybitniejszych reprezentantów tej epoki, profesorów krakowskiej ASP: Teodora Axentowicza, Jacka Malczewskiego, Leona Wyczółkowskiego oraz Jana Stanisławskiego, którego był ulubionym uczniem oraz asystentem.

Edukację artystyczną rozpoczął w rodzinnej Łodzi od prywatnej Szkoły Rysunkowej Witolda Wołczaskiego, aby kontynuować ją w pracowniach Stanisława Grocholskiego i Antona Ažbego w Monachium (1889-99) oraz w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (w latach 1899-1904 i 1906-7). Po śmierci Jana Stanisławskiego Szczygliński krótko prowadził jego katedrę pejzażu, współpracował z kabaretem Zielony Balonik, był częstym bywalcem słynnej Jamy Michalikowej, skupiającej krakowską bohemę artystyczną, należał do elitarnego młodopolskiego Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”.

W 1909 roku powrócił do Łodzi i mieszkał tu do wybuchu pierwszej wojny światowej  włączając się w rozwój lokalnego życia artystyczno-towarzyskiego. Organizował wystawy, wykłady o sztuce, założył Koło Artystyczno-Literackie, projektował secesyjne plakaty na bale artystów, współredagował „Łódzki Tygodnik Ilustrowany” obok malarskiego uaktywniając talent rysownika-karykaturzysty oraz poety. Często bywał w słynnej cukierni Aleksandra Roszkowskiego przy ulicy Piotrkowskiej 76, gdzie łódzcy malarze mieli wystawy i aukcje dzieł sztuki.

W 1914 roku został aresztowany przez Rosjan ale zdołał uciec do Galicji, wstąpił do formujących się Legionów Józefa Piłsudskiego i służył w II Brygadzie Karpackiej 2. Szwadronu Ułanów. Jako ochotnik II Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 roku, za obronę Włocławka odznaczony Krzyżami Walecznych, Niepodległości i medalem Polska Obrońcy Swemu. W 1917 roku, po ślubie z łodzianką Felicją Frydlender, na stałe związał się z Warszawą, tam miał pracownię malarską i mieszkał do śmierci.

Prezentowane pejzaże ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie pochodzą z wczesnego okresu twórczości Henryka Szczyglińskiego, kiedy to jako student krakowskiej Akademii, pod wpływem Jana Stanisławskiego, odkrywał uroki rodzimego krajobrazu. W przeciwieństwie do Mistrza łódzki artysta lubił eksperymentować z wielkością formatów, często stosując fotograficzny kadr i nietypowe ujęcia. Inspiracji szukał na podkrakowskiej wsi, w Tatrach, okolicach Tenczyna i na Polesiu, ich widoki uwieczniał bezpośrednio w plenerze (choć podobno równie dobrze malował z pamięci) za pomocą wyrafinowanej, świetlistej gamy barw i efektownych kontrastów walorowych. Obok sielskości rodzimej prowincji, tak jak innych modernistów fascynowały go żywioły natury, momenty skrajne i przełomowe w przyrodzie – potrafił doskonale oddać nastrój niepokoju i tajemnicy oraz zmaksymalizować ekspresję przekazu, czego dobrym przykładem jest widok Babiej Góry. Henryk Szczygliński łączony jest z secesją, za czym przemawia linearna stylizacja wielu jego kompozycji oraz sposób budowania przestrzeni wywiedziony z grafiki japońskiej. Zainteresowanym twórczością łódzkiego artysty polecamy także wizytę w saloniku bordowym na pierwszym piętrze pałacu, gdzie wiszą jego inne pejzaże.